Losar, Maha Shivaratri, Holi, festival in Nepal
6 februari – 17 maart
Na ons tripje naar Daman is het op het gebied van verslagen een beetje rustig gebleven aan onze kant. Dit keer meer puntsgewijs een beetje wat we hebben gedaan, welke ontwikkelingen er in Kathmandu/Nepal zijn geweest en wat onze plannen voor de komende weken zijn.
Kinderhuis
We hebben wederom meerdere bezoekjes aan het kinderhuis (waar we in voorgaande jaren vrijwilligerswerk hebben gedaan) in Sankhu gebracht. Daar helpen we de kinderen bijvoorbeeld met hun huiswerk, we spelen wat met ze (zo laten we ze elkaar tegenwoordig fotograferen met een oude digitale camera, wat ze geweldig vinden) of nemen ze mee op een uitje. Het laatste uitje was een wandeling naar het dorpje Changu. De tocht voerde door de nu groene velden (met gele “mosterdolie” bloemen) nabij Bramhakhel, door het riviertje Manahara en vervolgens heuvelopwaarts naar de tempel “Changu Narayan”. Een prachtige historische tempel, waarvan de geschiedenis teruggaat naar de 4e eeuw. Het behoeft waarschijnlijk geen uitleg dat de culturele waarde van deze tempel de kinderen volledig ontgaat, maar de beelden van o.a. olifanten en een Garuda (bekende God met vleugels) vinden ze zeker de moeite waard. Maar hoogtepunt van het tochtje was natuurlijk het door de rivier waden, zeilen met steentjes en elkaar nat spatten door rotsblokjes vlak naast een ander te laten plonsen en uiteraard gaat dat ook altijd een keer mis, wat behoorlijk pijn kan doen op de door het ijskoude water gevoelig gemaakte onderbeentjes.
Een van de jongens vond langs de rivier nog een verzameling oude munten, de oudste reeds meer dan honderd jaar geleden geproduceerd.
De keer daarop namen we een notebook mee met een selectie van alle foto’s en filmpjes die we de afgelopen jaren van de kinderen hebben gemaakt. Ze vonden het prachtig. Om iedereen alle foto’s te laten zien moest de diashow meer dan 10 keer draaien, sommige kinderen keken wel 5 keer achter elkaar, zonder er genoeg van te krijgen. Er zijn natuurlijk veel mensen die hen fotograferen, met name bezoekers, vaak sponsors, van het kinderhuis. Maar die foto’s krijgen ze meestal niet te zien. Als ze nog ouders of familie hebben, dan hebben zij meestal geen fototoestel, omdat ze daar natuurlijk geen geld voor hebben. Soms laten we wat foto’s uitprinten en geven ze dan aan het desbetreffende kind. Laatst waren we toevallig getuige van een situatie dat het kind die bezocht werd door een tante onze gegeven foto aan haar had gegeven. Dat vonden we erg leuk.
Geen woorden voor
Verder was hier ook in Nepal het nieuws over de arrestaties van Henk M. en Gert V. vaak in de krant en op Nepalese websites (Nepalese media vermelden de namen altijd direct voluit, als het om Nepalezen gaat meestal ook meteen met leeftijd en naam van de woonwijk erbij), maar wij zullen de vreemde beschermende Nederlandse traditie maar in acht nemen. Niet dat de Nepalese media hier nou zoveel aandacht aan besteden, (kindermisbruik, mn binnen het gezin is hier misschien wel eerder regel dan uitzondering), maar onderling tussen diverse Nederlanders en mn in het contact met het thuisfront had het zeker de aandacht. Het leverde ons ongeveer net zoveel emails op als toen er 2 jaar geleden in februari buitengewoon veel sneeuw in Nederland was gevallen.
Het is natuurlijk verschrikkelijk dat mensen onder het mom van ontwikkelingshulp misbruik maken van de situatie en misbruik maken van zulke onschuldige kinderen. Zo nu en dan merken we zelf ook hoeveel blindelings vertrouwen zulke kinderen in je kunnen hebben en het is natuurlijk te min voor woorden dat mensen daar misbruik van maken. Wat ons betreft, mag dat tot een verdubbeling van de gangbare strafmaat (hier in Nepal slechts 15 jaar) leiden.
Buitengewone sneeuwval
Over buitengewone sneeuwval gesproken. Na al een aantal weken met ongewoon veel regen, viel er op Valentijnsdag in de Kathmandu vallei voor het eerst sinds 62 jaar weer eens sneeuw, o.a. in Sankhu in de omgeving van het kinderhuis. Gezien de gemiddelde leeftijd in de vallei, betekent dat dus dat het voor vele mensen de eerste keer was dat ze sneeuw konden voelen, een unieke ervaring die voor ons bijna niet voor te stellen is, maar gezien de opwinding die het teweeg bracht, duidelijk heel bijzonder.
De sneeuw bleef in de vallei natuurlijk niet lang liggen, maar in de heuvels rond Kathmandu duurde het nog wel een dag of 14 voordat alles weer weggedooid was.
Uitstapjes
We hebben o.a. weer eens een uitstapje naar Patan, stad die aan Kathmandu vastligt, gemaakt. Hier hebben we een beetje de toerist uitgehangen en bezienswaardigheden als Durbar Square, Maha Bouddha en de Rato Machhendranath tempel nog eens goed op ons laten inwerken.
Per vierkante meter heeft Patan Durbar Square de meeste tempels, heiligdommen en beelden van de drie grote steden in de vallei. Naast dit soort oud cultuurgoed is Durbar Square in Patan gewoon ontzettend leuk om lekker te zitten en te kijken naar / praten met de vele Nepalezen die hier met name aan het einde van de middag naar toe komen om te handelen of nieuwtjes/roddels uit te wisselen.
Andere leuke / rustigere plekken vonden we bij de Maha Bouddha tempel, ook wel tempel van honderdduizend boeddha’s genoemd vanwege de enorme hoeveelheden boeddha afbeeldingen) en de Rato Machhendranath tempel. De afbeelding in deze laatste tempel wordt jaarlijks tijdens het Rato Machhendranath festival in een maand tijd vanuit de regio van Phulchowki op een chariot naar Jawalakhel vervoerd alvorens het voor de volgende zes maanden in de Rato Machhendranath tempel in Bungamati wordt opgeborgen. Dit Rato Machhendranath (god van de regen en overvloed) luidt het begin van de regentijd in.
Bishankhu Narayan
Daarnaast hebben we een fietstocht gemaakt naar de Bishankhu Narayan schrijn, dat op een prachtige plek ligt, bovenop een heuvel tussen Godawari en Lubhu in het zuiden van de Kathmandu Vallei. Dit heiligdom is één van de belangrijkste Vishnu schrijns in de vallei, maar voor ons als niet-Hindus was het vooral het uitzicht over de vallei, de heuvels, terrassen en leuke afgelegen dorpjes wat deze tocht zeker de moeite waard maakte.
Phulchowki piek
Een andere leuk uitje ging naar Phulchowki piek. Met 2760 meter hoogte is Phulchowki het hoogste punt rond de vallei waar je een prachtig uitzicht op de vallei kan hebben en vele mooie vogels en bloemen te zien zijn. Toen wij er heen gingen was het echter nog niet zo heel mooi weer, maar ja, met een hoogteverschil van zo’n 1400 meter met onze hotelkamer kun je nooit weten of je boven het wolkendek uit zal komen of niet en regelmatig klaart het weer in de loop van de dag op, dus we gokten het er toch maar op. Daar waar de weg te slecht werd om door te rijden, dropte het kleine 800 cc Suzuki Maruti taxietje ons en begonnen we aan een eindeloze wandeltocht. Na een flinke tijd gewandeld te hebben, checkten we op onze GPS hoe hoog we zaten en deze gaf het slechte nieuws aan dat we nog steeds zo’n 1000 meter hoogteverschil moesten overbruggen. Zonder hulp van een auto zouden we de tocht dus niet meer kunnen volbrengen op een dag. Net op het moment dat we wilden omdraaien, kwam er plotseling toch een kleine vrachtautootje voorbij. Die zat al vol met drie mannen van Nepal Telecom die op de top een reparatie moesten verrichten, maar we mochten in de open laadbak meehobbelen. Dat ging uiteraard aanzienlijk sneller. Echter, een stuk onder de top bleek nog een flink pak sneeuw te liggen van de buien zo’n 10 dagen eerder. De vrachtauto hield het nog even vol, maar toen hij in een scherpe bocht meer opzij dan naar voren ging, hield de chauffeur het toch voor gezien. We moesten nog een uur door de sneeuw banjeren om de top te bereiken. Op de top ligt een (tele)communicatietoren die zwaar bewaakt wordt door militairen en op ruime afstand van de toren raden bordjes je aan je niet meer van de weg af te begeven omdat er mijnen zouden zijn geplaatst. Nog dichter bij de toren worden we bij twee verschillende checkposts tegengehouden door militairen die eerst toestemming aanvragen, voor dat we mogen doorlopen. Als we eindelijk boven zijn, begint het zachtjes te sneeuwen en valt er behalve de gebouwtjes van de militairen, de zendmast en wat kleine Shiva heiligdommen niet heel veel meer te zien.
Eenmaal afgedaald tot het vrachtautootje blijken de Nepal telecom medewerkers nog niet terug en gelukkig is er een tweede auto met een dichte laadbak aangekomen, want de sneeuw is inmiddels overgegaan in regen en we kunnen zo dus mooi even schuilen tot de mannen terugkomen om ons een lift te geven. Helaas moeten we dan wel weer in de open laadbak plaatsnemen. Van de mannen krijgen we een Nepalese paraplu (een groot stuk karton) om ons enigszins tegen de regen te beschermen.
Maha Shivaratri
Een paar dagen voor Maha Shivaratri rijden we via een leuke en interessante fototentoonstelling in de British Council, met foto’s gemaakt door arme kinderen uit een kinderhuis en die voor een goed doel verkocht werden, naar het Pashupatinath complex waar al enkele honderden baba’s (naakte heilige mannen) zijn verzameld voor het jaarlijkse Maha Shivaratri festival. Elk jaar komen er vele duizenden baba’s (sadhu’s) en honderdduizenden pelgrims naar Pashupatinath om op de dag van Shivaratri te bidden bij één van de belangrijkste Shiva heiligdommen van het Indiase subcontinent.
Een paar dagen later is het zover en het complex barst uit zijn voegen van de hoeveelheid mensen. De baba’s, vele volledig ingesmeerd met as, zijn razend populair, als het al niet om hun kennis, uitspraken of levensinstelling is, dan in ieder geval wel om de grote hoeveelheden marijuana die ze verhandelen of de gekke capriolen die ze uithalen. Op een plek treffen we een baba / sadhu aan, die echt helemaal naakt de honderden omstanders volledig buiten hun zinnen drijft met zijn bijzondere gedrag, waar we door de mensenmassa nauwelijks iets van kunnen opvangen, maar wat we zien was voor Nederlandse begrippen nou niet iets om opgewonden over te doen.
Aan het begin van de avond brengt de koning ook een bezoek aan de Pashupatinath tempel. Hij wordt ontvangen met een luid boe geroep en diverse anti-koningshuis leuzen, daarnaast wordt zijn auto met stenen bekogeld.
Kort daarna valt de stroom uit en houden we het voor gezien, de sfeer wordt minder gezellig, tijd om weg te gaan. Als we de smalle brug richting uitgang oversteken, komt er plotseling van de andere kant een forse stier aanstormen. De mensenmassa vliegt uiteen. Gelukkig hoeven wij slechts een klein stapje opzij te doen om het beest te ontwijken. Toch wel weer een bijzondere gewaarwording.
Toespraak van Koning
Een paar dagen later houdt de koning ter ere van Democratic Day een toespraak, waarin hij zijn “coup” van 1 februari 2005 nog eens verdedigd met argumenten dat de toenmalige regering veel te corrupt en incapabel was en het probleem met de Maoïsten niet had kunnen verminderen.
De volgende dag vallen alle politici over elkaar heen om deze toespraak zwaar te veroordelen. In plaats van aan te geven dat ze nooit meer zo zullen handelen als de regeringen van voor 1 februari 2005, gaan ze bestuderen hoe de koning gestraft kan worden voor deze uitspraken op de nota bene door de regering gecontroleerde staatstelevisie. Maar liefst twee weken worden er verspild voor men tot de voor de hand liggende conclusie komt dat de koning in een democratie met vrijheid van meningsuiting niet gestraft kan worden voor deze toespraak. En dat in een tijd dat de regering meer dan genoeg aan het hoofd heeft. Zoals sommige intellectuelen in ingezonden stukken aan kranten schrijven, heeft het er alle schijn van de huidige regering een zondebok nodig heeft om haar eigen wederom inadequate optreden te verhullen (onder andere het niet kunnen stoppen van al maanden durende protesten in de Terai regio). Net zoals de koning destijds een zondebok nodig had om de macht te kunnen overnemen of de regering Bush een zondebok nodig heeft om haar terroristische bewind te verdedigen. Altijd makkelijk een zondebok.
Vluchtelingen
In het guesthouse waar wij ons intrek hebben genomen, verblijft ook al ruim 2 jaar een Pakistaanse familie. Deze moslim-familie is om godsdienst redenen gevlucht uit dit moslimland. Helaas spreken ze nauwelijks engels dus het is lastig om precies te achterhalen wat het probleem is maar mogelijk is het vergelijkbaar als een probleem tussen sji’ieten en soennieten in bijv Afghanistan.
Een paar jaar terug is de vrouw bevallen van een jongetje, “Mr. Tibet” genoemd naar het guest house (Tibet Guest House), die ons regelmatig enthousiast begroet. We “kennen” hem al vanaf zijn geboorte. Onlangs is er een tweede jongetje geboren. Regelmatig treffen we de oudste van de twee, alleen spelend of met de schoonmaaksters in de gangen aan, dan wel starend voor het rooster aan het einde van de gang, vanwaar hij uitzicht heeft op de kinderen die op het schoolpleintje achter het guesthouse spelen.
Armoede
In de afgelopen weken hebben we ook drie keer een bezoekje gebracht aan een arme Nepalese familie, waarvan de oudste dochter op zaterdag als hulp in de huishouding bij een vriendin van ons werkt. In tijden van stijgende prijzen van levensmiddelen en brandstof door bandha’s in het zuiden, leek het ons wel aardig om deze mensen iets extra’s te geven. Soms krijgen we van ruimhartige mensen aan het thuisfront wel eens wat geld voor goede doelen en deze familie leek ons wel een goed doel om eens iets extra’s voor te doen. We spreken af met deze oudste dochter, Maiya genaamd, bij een groot bekend hotel, vanwaar ze ons meeneemt door een doolhof van slechte wegen en smalle steegjes naar een oud vervallen huis waarin vele families wonen. Onderweg heeft Maiya al beschaamd aangekondigd dat haar huis niet zo heel mooi is. De familie van Maiya blijkt in dit vervallen pand te beschikken over een kleine kamer van nog geen 2 bij 3 meter die voor de gemiddelde Nederlandse man niet eens hoog genoeg om rechtop te kunnen staan. Deze kamer, die er aanzienlijk slechter uitziet dan het gemiddelde Nederlandse fietsenhok en minder dan 1/3 van het oppervlak van onze garage is, dient als keuken, woonkamer en slaapkamer ineen en dat voor 6 (tot voor kort 7) personen. Een toilet (gat in de grond) vinden we buiten op de binnenplaats en om te wassen moet men naar een publieke waterplaats in de buurt.
Voor beide partijen is de ontmoeting natuurlijk even slikken vanwege het enorme verschil in rijkdom dat louter en alleen door de toevalligheid van geboorteplaats is ontstaan. Samen met Maiya kopen we 60 kilo rijst (genoeg voor een hele maand) en een nieuw een-pitskookstelletje. Aangezien niemand van de familie echt Engels spreekt, beperken we ons tot het eenvoudige Nepalees en Engels en brengen de tijd door met gebaren, het kijken en maken van foto’s. De moeder van Maiya is slechtziend en op het kleine schermpje van de digitale camera kan ze nauwelijks iets onderscheiden. We besluiten dus om wat foto’s te laten afdrukken, waarvan een grote foto op A4 formaat.
Als we deze foto’s een week later samen met een boel in het guesthouse verzamelde spullen als tientallen kaarsen (voor tijdens de powercuts), lucifers en zeep langsbrengen, worden we uitgenodigd om binnenkort eens Dal bhat te komen eten. Tijdens dit buitengewoon lekkere diner, komt (natuurlijk??) de vraag naar voren of we de familie niet meer kunnen helpen. Uiteraard kunnen we dat. Op dit moment is het familie-inkomen net iets meer dan Euro 20,-. In Nederland zou je dan aannemen dat dat per uur is, maar het gaat hier om het maandinkomen. We zouden er geen bananen-lassi (yoghurt drank) minder voor hoeven drinken als we dit zouden verdubbelen, maar we geloven niet in de weg van simpelweg geven. Daarmee is in Nepal al veel te veel kapot gemaakt. De familie komt met het idee van het beginnen van een klein mobiel “winkeltje” waarvoor ze een klein startkapitaal (waarschijnlijk rond de Euro 100) nodig hebben. We geven aan dat ze daar nog maar eens goed over na moeten denken en met name moeten bekijken hoeveel geld ze nodig hebben en hoe ze dat willen gaan runnen, zonder dat de huidige baan van de vader dan wel de school/studeertijd van de kinderen in gevaar komt.
We zijn er niet erg van overtuigd dat indien dit plan slaagt het ze op lange termijn verder zal helpen, daar beide ouders een zeer slechte gezondheid hebben en de oudste dochter (18) veel ouder is dan de andere kinderen (10, 7, 5). Zodra de oudste dochter getrouwd zal zijn en die ouders over enkele jaren niet meer kunnen werken, ziet het er somber uit voor de jongste 3 kinderen. Wij zouden denken dat de oudste dochter als zij gaat trouwen dan de overige 3 zusjes en broertje zal opnemen, maar dat werkt in Nepal anders. Als de oudste dochter Maiya gaat trouwen, dan wordt ze in de familie van haar man opgenomen (meestal in de keuken). En dan is het gebruikelijk dat ze zelf kinderen gaat baren. Haar schoonfamilie zal zelf wel genoeg aan hun hoofd hebben en zal de kinderen uit de schoonfamilie niet opnemen. Dit soort problemen worden dus duidelijk door cultuur en traditie beïnvloedt.
Anne Frank in Nepalees nieuws
Opvallend was dat berichten rondom Anne Frank (in 2004 in het televisieprogramma “De grootste Nederlander” voor het gemak maar even als Nederlander beschouwd) en haar vader in de afgelopen weken meerdere malen de Nepalese kranten en zelfs de voorpagina daarvan haalden. Dit vanwege recent onthulde documenten, maar ongetwijfeld is dit nieuws breder uitgemeten in de Nederlandse pers.
Losar, Tibetaans Nieuwjaar
Van 18 t/m 20 februari gingen we een weekendje weg naar Boudhanath voor de vieringen van Losar, het Tibetaanse en Sherpa Nieuwjaar. Lo is Tibetaans voor jaar en “sar” betekent nieuw. In Boudhanath woont de grootste groep van de circa 16.000 Tibetanen die sinds 1959 in Nepal wonen. Vele Tibetanen, monniken en andere gelovigen lopen elke dag hun dagelijkse rondjes om deze grootste stoepa van Nepal.
De festiviteiten die het interessantst zijn, vinden plaats op de 3e dag, in dit geval dus 20 februari. De 2e dag vieren de Tibetanen het in hun huis met de familie. Dat waren we even vergeten dat het belangrijkste op de laatste dag was en Rene en een vrijwilliger ook, dus zij kwamen op de verkeerde dag. Ondanks dat hebben we een hele gezellige avond met ze gehad. We deden het een beetje rustig aan deze dagen en genoten van de altijd bijzondere sfeer in Boudha en de omgeving. Het was heerlijk weer en we hebben dan ook een mooie en leuke wandeling in de omgeving gemaakt op de tweede dag.
Aan het einde van de tweede middag beklommen we het dak van een klooster naast de stoepa om van het uitzicht te genieten. Inmiddels is de 17.30 tot 20.30 loadshed ingegaan. Erg jammer want we wilden juist de stoepa bekijken met de veel lampjes die eromheen waren gehangen. Als we genoeg hebben van het uitzicht dalen we in de schemering weer af naar straatniveau. Door de duisternis kunnen we de trap niet goed zien. Nu gebeurt het wel vaker dat we in het pik-en pikdonder trappen moeten lopen, maar juist de schemering is verraderlijk en Arno mist een tree, waardoor zijn voet enigszins dubbelklapt en hij valt. Het voorvalletje levert een aantal dagen een behoorlijke pijnlijke voet op, wat na een aantal weken nog steeds niet volledig is verdwenen.
Op de derde dag worden de gebedsvlaggen vernieuwd en gezegend met jeneverbeswierook. Dat vernieuwen is een heel karwei, want er zijn heel veel gebedsvlaggen. Tussen 9.00 uur en 12.00 uur zijn de hoofdactiviteiten van Losar. Rond 9.00 uur komt er een stoet van honderden Tibetanen die er op hun mooist uitzien, met aan kop monniken met hoge gele en puntige hoeden die een portret van de Dalai Lama onder een zijden parasol in een processie onder luid hoorngeschal om de stoepa meevoeren. Daarna gaan ze weer naar een klooster dichtbij waar ze vandaan kwamen. Dan komen de Tibetanen in hun mooie Bakkhu (traditionele kleding van Sherpa’s en Tibetanen) een beetje op gang en gaan de stoepa op. Vlakbij de ingang branden ze jeneverbestakjes en vormen groepjes. Ze doen een gebed en hebben tsampa in hun hand. Dan komt er uiteindelijk een gehoooooohh en gooien ze tegelijk de witte poeder omhoog in de lucht. Daarna wordt er veel gelachen. Het lijkt wel op een soort proosten wat wij doen met oud en nieuw, maar dan anders. Deze hele viering heet Lapso viering en daarmee wordt het vereren van lokale goden bedoeld. Het ziet er heel gezellig uit en je hebt even het gevoel dat je in Tibet bent met al die Tibetaanse gezichten en dat je overal “Tashi Delek” hoort, de nationale begroeting. We herkennen een aantal Tibetanen van 2 jaar geleden, wat wel erg grappig is. Later in Kathmandu zien we ze inderdaad terug op oude foto’s. Deze groep mooi uitgedoste Tibetaanse vrouwen trekt veel aandacht en poseert ook voor de vele Westerse toeristen. We horen dat de kleding handgemaakt is en dat het maanden heeft gekost om het te maken. De mannen vallen op door hun hoeden afgezet met bont. Het gaat goed met de vrouwen, want we constateerden dat de kettingen met turkoois stenen dit jaar nog groter zijn. Het zag er heel zwaar uit. Maar het valt dus wel mee hoe het met sommige Tibetanen gaat. In Boudha kan je duidelijk zien dat het echte handelsmensen en ondernemers zijn. Overal zie je (souvenir)winkeltjes, restaurantjes, groente en fruit shopjes.
Over nieuwjaarsvieringen gesproken, er worden sowieso al veel nieuwjaar-vieringen gehouden in Nepal: het westerse nieuwjaar, Nepalees nieuwjaar (in april), Newari nieuwjaar (in het najaar) en dus Losar. Maar met Losar wordt het nog ingewikkelder gemaakt: de Tibetanen en Sherpa’s vieren Losar in februari, de Tamang en Gurung hebben Losar dan al (elk op hun eigen data) gevierd. Onder sommige spirituele leiders gaan dan ook stemmen op om tot één algemene Losar viering te komen, want uiteraard bij anderen weer op groot verzet stuit.
Bandha’s / stakingen
Nog steeds zijn er regelmatig Bandha’s in Nepal en ook in Kathmandu. De meeste en laatste bandha’s zijn in het zuiden van het land waar met name de Madhesi bevolking middels bandha’s (meestal blokkades van transport) en andere vormen van protest erkenning bij de huidige interim regering wil afdwingen.
Dit leidt sowieso vanwege brandstof tekorten al tot overlast in Kathmandu, maar zo nu en dan vinden er ook Bandha’s in Kathmandu plaats. Soms gaat het alleen om een zogeheten “Chaakkaajaam” waarbij (gemotoriseerd) verkeer niet wordt toegestaan, soms meer om een algemene bandha waarbij ook de winkels en restaurants hun deuren moeten sluiten.
De “grote grap” is dat een bandha’s meestal aandachtvragerij zijn bij de regering die van het Nepalese volk democratisch zou moeten zijn. Een bandha werkt echter niet als ie niet wordt afgedwongen en voor dat afdwingen is er weer geweld noodzakelijk.
Een bandha is inmiddels zo’n ingeburgerd fenomeen dat Nepalezen zelf ook niet meer snappen waarvoor het ingezet kan/moet worden en het wordt dus gewoon te pas en te onpas gebruikt. Een van de grappigste toepassingen was van de transportorganisaties in de Terai regio. Zij kondigden onlangs een bandha voor onbepaalde tijd af om te protesteren tegen de grote hoeveelheid bandha’s. Nepalese logica van het allerhoogste niveau.
Op woensdag 28 februari was er weer eens een grote bandha in Kathmandu, afgekondigd door de vier “Janajati” organisaties, waaronder de Madhesi’s uit het zuiden. Deze maakten aanzienlijk meer werk van het afdwingen van hun bandha, dan bijv de Maoïsten in de afgelopen maanden hebben gedaan. Wij moesten deze dag ons visum verlengen en trokken er net als bij andere bandha’s gewoon op de fiets op uit.
Onderweg komen we vele mensen tegen die ons proberen te bewegen om van de fiets te stappen. Uiteraard laten wij ons niet intimideren door wat snotapen in hun tienerjaren. Jongens die hun vrije dag van school gebruiken om samen met hun vriendjes de stoere bink uit te hangen en fietsers, motorrijders en auto’s met geweld tot stoppen proberen te dwingen of daadwerkelijk dwingen. Het lijkt bij hen meer om relschopperij te gaan dan werkelijk een politiek statement te maken.
Gelukkig komt een wit gezichtje dan goed van pas, want zelfs zulke klere-ventjes bedenken zich wel 10 keer voor ze een westerling te lijf gaan, maar Nepalezen worden niet gespaard.
Naar Dhulikhel
Ook op weg naar een festival in Dhulikhel (een dag voor bovenstaande bandha) stuiten we op een locaal bandhaatje ergens in een dorpje tussen Bhaktapur en Dhulikhel. Toen wij met onze taxi aankwamen, waren Tamang mensen net bezig om de snelweg te blokkeren. De blokkade zou een uur of 5 duren. Onze taxichauffeur maakte al aanstalten om te gaan wachten of terug te keren, maar wij verzochten hem zeer dringend om toch door te rijden. Daar hij bang was voor het welzijn van zijn taxi, gingen wij aan beide kanten van de taxi lopen om de locale bevolking duidelijk te maken dat het ons verzoek was en dat ze ons niet moeten lastig vallen met hun blokkades. Deze voorhoede liet ons uiteindelijk vrij makkelijk door. Aan de andere kant was men echter al druk bezig om rotsblokken over de gehele breedte van de weg te leggen, waarbij de weg inmiddels dusdanig was geblokkeerd dat de taxi er niet meer door kon. Dus wij begonnen direct ruimte te maken voor de taxi wat tot gemorrel van de ijverig stenen sjouwende bevolking leidde, die van ons in niet mis te verstane woorden te horen kreeg dat ze maar ergens anders bandhaatje moesten gaan spelen, waarna het protest snel verstomde.
Enkele kilometers verder stuitten we echter al weer op de volgende hindernis. Hier had een buschauffeur zijn eigen prive-feestje om onduidelijke redenen. Maar als teken van protest had ie zijn bus dwars over de weg geplaatst, precies op een plek waar greppels aan beide kanten van de weg voorkwamen dat het verkeer een alternatieve route kon nemen. Vervolgens was ie er met de sleutels vandoor gegaan. Chaos alom. Het zou bijna een half uur duren voordat de bus onder toeziend oog van de politie aan de praat werd gekregen en uit de weg gehaald kon worden. Je maakt wat mee, zullen we maar zeggen.
Het festival in Dhulihkel was overigens erg leuk. Er waren nagenoeg geen toeristen en we kwamen nog eens bij de mensen thuis (de familie van de taxichauffeur). We hebben o.a. mensen zien dansen met maskers op (stellen goden voor) en diezelfde mensen jaagden het volk op door de straten. Erg grappig. Als je wordt aangeraakt door een god, moet je een aardig bedrag in roepies betalen, zo tussen de 100 en 500. Het is dus een spelletje.
Holi festival
Op zaterdag 3 maart was het weer Holi Poormina, het kleurrijke waterballet, waarmee het weeklange festival op de dag van de volle maan worden afgesloten. Een hele week lang oefenen mn de kinderen al met kleine zakjes water en kleine waterballonnetjes (genaamd golas), waarmee ze Jan en alleman nat gooien.
Op de grote feestdag barst het geweld echt goed los en van ’s ochtends vroeg tot ’s middags een uur of 4 is het nagenoeg onmogelijk om over straat te gaan zonder nat te worden en/of flink ingesmeerd te worden met rood, groen of blauw poeder (abir). Dat is dan nog het leuke deel. De vervelende lieden gooien met vervuild water (met zand, modder of rioolwater), smeren met onuitwasbare verf en misbruiken de gelegenheid om vrouwen op lichaamsdelen in te smeren waar ze liever niet door vreemde lieden betast willen worden, waarbij vooral westers geklede Nepalezen het slachtoffer zijn.
Op het kantoor waar we regelmatig werken, kleedden de vrouwen zich de laatste dagen voor Holi al in traditionele kledij om minder overlast te hebben.
Loadsheds / powercuts
Inmiddels is het aantal uur loadshed (geplande powercut) gestegen tot 6 a 7 uur per dag, waarbij elke wijk wel 1 dag per week “loadshed-holiday” heeft. Voorheen stemden we onze werk-activiteiten vnl. af op het weer en de plannen van uitstapjes. Met een dergelijk groot aantal uren geen stroom (lees: internet) moeten we nu ook rekening houden met de stroomstoringen, waarvoor je een schema krijgt, want elke dag zijn ze op andere tijden.
De loadsheds zorgen voor aardig wat overlast. De (industriële) productie is een stuk lager, scholieren hebben problemen met studeren of volgen van bijv. computeronderwijs, winkels kunnen hun deuren wel sluiten als de powercuts tussen 18 en 21 uur zijn en de prachtige milieuvriendelijke elektrische tempo’s (soort van kruising tussen een rickshaw en een taxi) hebben niet voldoende gelegenheid om hun accu weer op te laden. Om hier tegen te protesteren hebben ze o.a. een keer de weg voor het hoofdkantoor van de energiemaatschappij geblokkeerd.
Cerebral palsy school / fietsen voor Nepal
Op donderdag 8 maart wonen we de ceremonie van de 1e steen legging van een school voor geestelijke gehandicapte kinderen, kinderen met Celebral Palsy, in de omgeving van Thecho bij. Op dit terrein is vorig jaar al een dagverblijf voor deze kinderen gebouwd. Nu wordt er met Nederlandse steun dus ook een school gerealiseerd.
Het geld voor deze school moet echter nog letterlijk bij elkaar gefietst worden. Om geld bijeen te brengen voor de realisatie van deze school organiseert Stichting Holland building Nepal (SHBN) nl een sponsortocht in de vorm van een fietstocht van Enkhuizen naar Rome (2200 km !!) die op woensdag 16 mei zal starten. Lees meer via Fietsen voor Nepal en help deze kinderen !
Fototentoonstelling
De volgende dag brengen we een bezoekje aan een tentoonstelling in het Nepali Academy for Art (NAFA) in een voormalig paleis in de wijk Naxal. Dit enigszins vervallen gebouw is echt een kunstenaars-enclave geworden, zoals je die bijv. ook in het havengebied van Amsterdam tegenkwam/komt: lekker rommelig met vele kleine werk- en expositieruimte voor aanstormend of nooit echt erkend (terecht of onterecht) talent. Ons doel is een foto-expositie m.b.t. Rara lake, een bestemming in Nepal die velen tot de verbeelding spreekt en waar wij ook ons oog op hebben laten vallen. De foto’s zijn prachtig en bezorgen ons de kriebels om dit gebied een bezoekje te brengen.
Plannen Varanasi, Rara Lake, Lumbini, Tansen, Pokhara
Het zal sommigen niet ontgaan zijn. Eigenlijk hadden we al in Nederland moeten zijn. Onze terugreis datum was nl 1 maart. Echter, omdat het ons hier wel bevalt, het weer goed is, het leven goedkoop en we nog wat activiteiten in de planning hadden (zowel qua werk als qua uitstapjes), besloten we om wat langer te blijven. Helaas wilde Gulf Air, na eerst veel verwarring te hebben gesticht, uiteindelijk niet mee werken aan het verlengen van onze tickets, dus daarmee werden onze tickets voor de terugreis waardeloos. Dat is natuurlijk een beetje zonde als je dan maar een weekje of 2 langer blijft, dus dat wordt mede gezien onze plannen eerder een maandje of 2.
Op 17 maart vertrekken we naar Varanasi, de bekende en interessante stad aan de Ganges in India. Hier zijn we al eens eerder geweest, maar willen we nog wel eens rustig wat langer blijven. Van daaruit zullen we voor ons een nieuwe route door India nemen om bij Nepalgunj weer de grens over te steken.
Vanuit Nepalgunj gaan we (als het goed is) naar Rara lake vliegen. Rara Lake is het grootste meer van Nepal dat in het afgelegen “Far Western Nepal” ligt. Dit schijnt een prachtige bestemming te zijn, die zowel door Nepalezen als buitenlandse toeristen maar nauwelijks bezocht wordt omdat het vrij lastig te bereiken is. De meeste logische route is om vanuit Kathmandu naar Nepalgunj te vliegen en van daar weer naar Jumla te vliegen. Vanuit Jumla is het vervolgens nog 4 dagen lopen naar Rara.
Alternatief is om een onberekenbare (qua tijdschema) chartervlucht vanuit Nepalgunj naar Talcha airport te nemen. Waarbij airport een erg groot woord is voor mogelijk slechts een stuk weiland waar de geiten vlak voor de landing van het vliegtuigje waarschijnlijk nog weggejaagd moeten worden. Voor deze laatste optie gaan wij dus. En we zijn inmiddels wel wat gewend.
Na Rara willen we via Lumbini (geboorteplaats van Gautama Siddhartha, ofwel Boeddha), Tansen en Pokhara weer terug naar Kathmandu reizen waar we nog enkele weken zullen blijven alvorens we weer huiswaarts keren.
