Thimpu, Wangdi, Punakha
27-11 vanuit Thimpu naar Punakha en Wangdi
Deze ochtend rijden we vanuit Thimpu naar het dorp Dodina. Onderweg rijden we in de buurt van het hoofdkwartier van de Bhutanese bodyguards langs Tibetaanse nederzettingen die er vrij armoedig uitzien. Volgens de gids zijn de huisjes tijdelijk, maar hij zegt dat de meeste Tibetanen eind jaren vijftig naar Bhutan zijn gekomen. Nieuwe vluchtelingen mogen niet meer blijven.
Vanuit Dodina lopen we naar het op 2700 hoogte gelegen Cheri Monastery. Op deze plek werd door Shabdrung Ngawang Namgyal in 1620 de eerste kloosterorde gesticht in Bhutan. Ngawang Namgyal verleende zichzelf in het begin van de 17e eeuw de titel van religieus leider en heeft op tal van plaatsen Dzongs gesticht. Dit zijn een soort combinaties van burchten en kloosters van waaruit administratieve en religieuze leiding over de districten werd gevoerd. In Cheri goemba voltooien monniken het laatste deel van hun opleiding en leggen een soort van examen af. Ook dit klooster ligt op een prachtige plaats met schitterend uitzicht over het dal en de heuvels in de omgeving. We krijgen een korte rondleiding en worden gezegend door een lama. De dag kan niet meer stuk.
Op de terugweg brengen we een bezoekje aan het Changka klooster. Hier gaan Bhutanezen naar toe om een naam voor hun kind te krijgen. Dit gebeurt een week na de geboorte en mede afhankelijk van diverse astrologische gegevens bepaalt de lama de naam van het kind. Ook komen ouders hier met zieke kinderen om heil voor hun kroost te zoeken. Hier worden we wederom door de lama gezegend met een soort van dorji (vajra in het Hindi/Nepalees of Sanskrit) op ons hoofd en wat heilig water. Opvallend is dat één van de Bhutanese moeders haar huilende kind midden in het klooster voor het altaar en onder het toeziend ook van de lama borstvoeding gaat staan geven.
Onze gids (Wang Chhu = naam van een rivier) heeft niet hier zijn naam gekregen. Bij hem ging dat anders in zijn werk. Na 14 jaar huwelijk hadden zijn ouders nog steeds geen kinderen. Ten einde raad togen ze naar Chimi Lhakhang nabij Punaka, een tempel gesticht door Lama Drukpa Kuenley (ook wel “the divine madman” genoemd), één van de populairdere heiligen in Bhutan. Deze lama had nog al een shockerende, beledigende en obscene manier van onderwijzen. “Mijn wijze van mediteren is vrouwen en wijn” is één van zijn uitspraken. Zijn seksueel getinte uitspraken en gedragingen zijn legendarisch en zijn tempel wordt gezien als tempel van de vruchtbaarheid. De ouders van de gids voerden hier een uitgebreide puja uit, waarna zij een briefje kregen met de namen voor hun 3 nog te krijgen zonen. En zo geschiedde het. Wang chhu was de laatste in het rijtje van 3.
Bijzonder in Bhutan is dat wanneer Bhutanezen echt in de problemen zit, zij zich rechtstreeks tot de koning kunnen wenden. In eerste instantie via de 1e minister en als die ze niet kan helpen, kunnen ze op audiëntie bij de koning zelf komen. Onze gids Wang Chhu is drie keer bij hem geweest. O.a. eenmaal voor zijn zieke vader die een dure operatie in India nodig had. De familie had hiervoor geen geld, wat daarom door de koning verstrekt werd.
Na de lunch in Thimpu rijden we via de National Memorial Chorten, en de Dochu la pas naar Wangdue Phodrang (Wangdi). Hemelsbreed is het van Thimpu naar Wangdue Phodrang slechts 25 km. De eindeloos slingerende weg omhoog naar de Dochu la pas en vervolgens nog langer naar beneden naar Wangdue is echter 75 km lang. Het aantal bochten is niet bij te houden, het aantal keren dat de weg 100 meter lang recht is, is echter makkelijk op de vingers van één hand te tellen. Met zoveel heuvels en bergen is het niet zo gek dat Bhutanezen geen fanatieke fietsers zijn, maar het verbaast ons dat we nog helemaal geen enkele fiets hebben gezien. Bij navraag blijkt fietsen in Bhutan verboden te zijn. Tot verkort was het wel toegestaan, maar er gebeurde teveel ongelukken met name onder scholieren dat het nu helemaal verboden is. Er is dus in ieder geval nog een land waar de betutteling van het volk nog groter is dan in Nederland.
28-11 – Punakha en Wangdi
Deze ochtend rijden we als eerste via het nieuwe Punakha (stadje van slechts 5 jaar oud) naar het oude Punakha om de Punakha Dzong te bezoeken. Dit was de tweede Dzong in Bhutan. Een indrukwekkend groot gebouw (180 x 72 meter en zes verdiepingen hoog) dat op de plek is gebouwd waar de rivieren Mo Chhu en Pho Chhu (moeder en vaderrivier) samenvloeien. In de enorme grote “main assembly” hal met vele vergulde pilaren vindt men grote beelden van o.a. Bouddha, Guru Rinpoche en Shabdrung en vele prachtige schilderingen. In deze Dzong worden ook de overblijfselen van de Shabdrung en Pema Lingpa bewaard. De Bhutanezen geloven dat de overblijfselen van deze Pema Lingpa de Dzong beschermd tegen overstromingen. Zelfs tijdens een enorme vloedgolf in 1988 die de hele omgeving onder water zetten, was de Dzong bestand tegen het water.
We rijden terug richting Wangdue Phodrang en passeren wederom veel armoedige huisjes. Ook deze zijn zogenaamd tijdelijk van aard. Tja, dat kan ook niet anders met zo’n constructie, maar wij vragen ons af hoe lang deze mensen in zulke armoedige onderkomens wonen en denken dat de gids de situatie beter doet voorkomen dat die is. Op de terugweg naar Wangdi gaan we naar Chimi Lhakhang, de al eerder genoemde tempel van de vruchtbaarheid. We lopen over smalle paadjes door rijstvelden en langs kleine dorpjes om deze tempel die ook boven op een heuvel ligt te bereiken. In de omgeving tref je op diverse huizen, restaurants en winkels enorme fallussymbolen aan, soms voorzien van een “thread”, eigenlijk gewoon een draadje die soms door lama’s als zegening worden uitgereikt. Drukpa Kunley schijnt een dergelijke “thread” na zo’n zegening eens om zijn geslacht te hebben gewikkeld in de hoop dat het hem geluk zou brengen met meer vrouwen. Drukpa Kunley scheen bij zijn meditatielessen middels sex een voorkeur voor jonge maagdelijke vrouwen te hebben, maar verrassend genoeg ook voor oude vrouwen. Op de vraag of de enorme focus op sex van deze lama niet in strijd is met de leringen van de “middenweg” van de boeddha, heeft onze gids geen antwoord. De leringen van Drukpa Kunley spreken hem in ieder geval wel aan en er worden regelmatig grappen gemaakt dat onze chauffeur misschien wel een reïncarnatie van Drukpa Kunley zou kunnen zijn.
Na de lunch brengen we een bezoek aan Wangdue Dzong, een iets minder interessante Dzong maar gelegen in het leuke plaatsje Wangdi dat vol staat met kleine witgeschilderde houten winkels aan een groot plein. Hier is het gezellig druk want Wangdue ligt op het kruispunt van grote wegen naar het oosten en zuiden van Bhutan en vele (vracht)auto’s en bussen stoppen hier voor een pauze of om bij te tanken. We laten ons hier droppen en zeggen dat we zelf we teruglopen naar het hotel. We lopen wat door het gezellige plaatsje, praten wat met “streetboardende” kinderen en beklimmen aan de overkant van de rivier nog een heuvel waar een klein knus plaatsje en een tempel ligt. Dit kleine plaatsje (Richengang) blijkt één van de oudste plaatsjes van Bhutan te zijn. We krijgen gezelschap van een meisje van Nepalese komaf. Ze vertelt ons dat ze nauwelijks kan communiceren met de mensen in dit dorp daar zij van Indiaase afkomst zijn en een vreemd Bhutanees dialect spreken. De ontwikkeling in dit dorpje, echt op een steenworp afstand van Wangdue, heeft lang stilgestaan en pas begin jaren 90 werden hier elektriciteit- en watervoorzieningen en een school gerealiseerd. De mensen ogen ook ons een beetje vreemd. We worden enorm aangegaapt en als we later vanaf de boven het dorp gelegen tempel weer afdalen door het dorp, heeft het halve dorp zich om het centrale “plein” verzameld om ons gade te slaan. Alleen sommige kinderen spreken ons aan, de rest staart alleen.
Als we teruglopen langs de rivier komen we langs 8 witte stupa’s die op deze plek zijn geplaatst door één van de 4 koninginnen, omdat er op deze plek te veel auto’s in de rivier belandden. Een uitgebreide puja en het plaatsen van de stupa’s moet automobilisten tegen dit lot beschermen. Niet veel later komen we trouwens de eerste (slingerende en illegale) fietser tegen. Door de vele bochten verdwijnt ie binnen no-time uit ons zicht. Over zijn lot is ons niets bekend.
.
