Tihar Festival
10-30 okt – fietsen naar Thecho & Chapagoan / Kirtipur / New Tulip School / Jamacho & Nagarjun
De afgelopen weken zijn weer omgevlogen. We waren vooral druk met fietstochtjes, andere uitstapjes, het opzoeken van bekenden (van bekenden) en het verspreiden van allerlei pakketjes/cadeautjes die mensen in Nederland voor bekenden in Nepal hadden meegegeven en natuurlijk ook nog het verrichten van het nodige werk.
Thecho & Chapagoan
Zo hebben we onder andere een fietstocht gemaakt naar de ten zuiden van Kathmandu gelegen plaatsjes Thecho, Chapagoan en Harisiddhi. Nabij het authentieke ogende dorpje Thecho staat de Holland Building, dit is een tehuis voor dagopvang van kinderen met het zogeheten Cerebral Palsy syndroom ofwel een verlamming van de hersenen. Dit tehuis is mogelijk gemaakt dankzij de Nederlandse stichting, SHBN. In het voorjaar waren we bij de opening van dit pand, nu gingen we kijken wat er sinds die tijd is veranderd en wat er zoal op een gewone dag gebeurt in het huis.
Het is ontroerend om te zien hoe fantastisch de learen en begeleiders met deze gehandicapte kinderen omgaan. In Nederland is het misschien doodnormaal dat er speciale opvang is voor zulke kinderen, maar in Nepal worden zij te vaak in een weinig bezocht hoekje van het ouderlijk huis weggestopt (of erger) omdat zij als “straf van de goden” of “schande voor de familie” worden gezien. SHBN draagt haar steentje bij op het leed van een deel van deze kinderen te verzachten.
Vanaf dit tehuis reden we door naar het Vajra Hostel in Chapagoan. Dit hostel ligt vlak bij de prachtig gelegen Vajra Barahi tempel. Dit is een tempelcomplex annex picknick spot dat met name op vrije dagen Nepalezen uit Kathmandu trekt om te genieten van de rust en de beschutting van de bomen. Vrienden van ons hebben vrijwilligerswerk voor de jongeren uit het Vajra Hostel gedaan en hadden ons gevraagd om kaarten en kado’s ter gelegenheid van de Dashain en Tihar festivals langs te brengen. Helaas was er niemand thuis op het moment dat wij langskwamen. Gelukkig kon er nog iemand gebeld worden die alle spullen in ontvangst nam. Gezien het feit dat het een prachtige fietstocht door mooi landschap en langs leuke dorpjes was, zullen we nog wel een keer langsgaan om nader kennis te maken.
Op woensdag 17 oktober hadden we een soort afscheidsetentje met de broer van Arno die op dit moment ook in Nepal is. Hij zou de volgende dag namelijk vertrekken naar Tibet om vanuit Lhasa weer terug naar Kathmandu te fietsen. Na dit etentje gingen we nog even een andere bekende gedag zeggen, maar geheel onverwachts werd het ontzettend gezellig in deze bar daar er meerdere mensen kwamen om hun laatste avond in Nepal te vieren en na flink wat gedans vonden we pas vroeg in de morgen onze weg naar het guesthouse.
Kinderhuis en noodweer
Op vrijdag gingen we aan het eind van de middag naar Hamro Niwas, het kinderhuis waar we tijdens eerdere verblijven vrijwilligerswerk hebben gedaan. Van twee voormalig vrijwilligers hadden we ook voor deze kinderen cadeautjes meegenomen. De sfeer was meteen uitzinnig en er werd volop gedanst, gelachen en spelletjes gespeeld. De kinderen zijn ook erg enthousiast om wat salsa-pasjes van ons te leren.
Net toen we wilden vertrekken begon het kei- en keihard te regenen, als of de gehele lucht in een grote waterval was veranderd. Af en toe kwamen er ook grote hagelstenen naar beneden en het geheel werd gecompleteerd door een flink onweer vlak boven ons hoofd en af en toe een blikseminslag nabij het tehuis wat met flinke knallen gepaard ging. Uiteraard viel de stroom ook uit. Sommige kinderen waren enigszins bang voor dit natuurgeweld, anderen kropen bij elkaar om het wat warmer te krijgen en Tihar-festival liedjes oefenen.
Het water scheen op sommige plaatsen zo’n 30 a 40 centimeter hoog door de straten te hebben gestroomd en ook bij ons guesthouse konden de afvoeren het water kennelijk niet aan. Ondanks dat ons terras schuin afloopt en we ook nog een aardige drempel hebben, was het water onze kamer ingestroomd, gelukkig niet tot plaatsen waar spullen van ons op de grond lagen. Het duurde nog uren voor we weer stroom hadden.
Na deze enorme bui was de lucht wel goed geklaard. Vanaf dat moment waren de dagen niet meer vochtig warm, maar gewoon aangenaam, de lucht helderder met mooie bergzichten en de nachten frisser.
Bhai Tika
Van 18 oktober tot 23 oktober was het weer tijd voor het 5 daagse Tihar festival. Je hoeft geen goede rekenaar te zijn om direct te zien dat dit eigenlijk 6 dagen zijn, maar volgens Nepalezen en Nepalese media duurt Tihar wel degelijk 5 dagen.
Tihar is misschien wel het gezelligste festival van Nepal en wordt ook wel “festival of lights” genoemd, vanwege het feit dat er overal zoveel feestverlichting wordt opgehangen en kaarsjes worden gebrand. Die kaarsjes worden echter niet zo maar voor de gezelligheid gebrand, maar zeker ook om de godin Laxmi gunstig te stemmen in de hoop op meer (materiele) welvaart.
Naast het feit dat er veel kaarsjes worden gebrand, vinden er op de diverse dagen verschillende rituelen plaats:
Op de eerste dag worden de kraaien vereerd. Kraaien worden beschouwd als boodschapper van Yamraj, the Lord of Death.
Op de tweede dag worden de honden vereerd. Op de derde dag de koeien en de godin Laxmi. Deze twee vereringen waren dit jaar echter uitgesmeerd over 2 verschillende dagen, zodat Laxmi pas op de vierde dag aan de beurt was.
Op de vijfde dag worden de ossen aanbeden en op meerdere van deze dagen gaan kinderen in groepjes langs huizen en winkels met hun Deusi liederen. Ze gaan van deur tot deur om met hun liedjes geld op te halen. Sommige volwassen doen dit ook in groepsverband, nagenoeg uitsluitend om geld voor goede doelen (bijv de renovatie van een school, of ander lokaal project) op te halen.
De laatste dag is misschien wel de leukste. Deze dag is Bhai Tika. De dag waarop zussen hun broers een 7-kleurige tika geven en de broers geld en/of kado’s aan hun zussen. Beide gebaren gaan met rituele handelingen gepaard en de kado’s worden met een gebaar voor groot respect overhandigd door de voeten van de zus aan te raken en vervolgens het eigen voorhoofd en borst of zelfs door met het voorhoofd de voeten van de zus aan te raken.
Het tijdstip waarop deze tika moet worden geplaatst wordt zorgvuldig bepaald. Dit jaar was dat tussen 11.15 en 11.35 ’s ochtends.
Voor deze gebeurtenis gingen wij naar het kinderhuis Hamro Niwas. De oudere meisjes die de jongens een tika zouden gaan geven, zagen er prachtig uit. Eerst liepen zij 3 maal om alle jongens heen, de vloer besprenkelend met water en met wierook zwaaiend, vervolgens werd in 2 fasen de tika’s gegeven en daarna kregen alle jongens een malla (ketting) van bloemen en popcorn en een topi, ofwel een Nepalees hoofddeksel.
Daarna werd er snoep uitgedeeld en vervolgens een uitgebreide maaltijd geserveerd.
Het festival gaat ook gepaard met gokken en veel drinken. Toen we ’s avonds in een restaurant een opmerking maakten over het eten wat niet echt goed bereid was, kregen we als reactie: “I’m sorry, today is main festival day, maybe the cook had too much drinks”.
Na het eten gingen we nog even onze mail checken en lazen we dat de oma van Susanne de avond te voren was overleden. Vanwege een langdurig ziekbed en een aangekondigde kritieke toestand kwam dit niet als een verrassing en voor de oma wellicht zelfs als verlossing. Ook was het niet de eerste keer dat een familielid tijdens verblijf in Azië overleed, toch blijft het enigszins raar dat je dan niet bij je familie c.q. ouders en het afscheid kunt zijn.
Kirtipur
De volgende ochtend besloten we een keer vroeg (= 6.00 uur) op te staan om direct naar het plaatsje Kirtipur ten zuiden van Kathmandu te fietsen. Kirtipur is een leuk knus Newari stadje gelegen op een heuvel. Met helder weer (en dat was het de laatste dagen) heb je vanaf hier een prachtige uitzicht op de bergen/Himalaya ten noorden van Kathmandu. Dat hadden we bij voorgaande bezoekjes aan Kirtipur gemist, maar nu konden we daar inderdaad van genieten.
Het toch al rustige plaatsje oogde nog rustiger dan anders daar vele mensen het zo kort na Tihar nog even rustig aandeden. Rond een uur of 8 werd ons prachtige uitzicht op meerdere plaatsen verstoord door dikke zwarte rookwolken die vanuit diverse plaatsen vanuit Kathmandu opstegen en van een jonge inwoner uit Kirtipur begrepen we dat ie vandaag niet naar school kon vanwege een blokkade door Maoïsten.
Op de weg terug bleek inderdaad dat Maoïsten op vele tientallen strategische locaties blokkades m.b.v. taxi’s, (micro)bussen en brandende autobanden hadden opgeworpen en op diverse plaatsen werden toespraken gehouden. Niet altijd even enthousiast lieten deze Maoïsten aanhangers ons na enige aandrang toch gewoon door.
De aanleiding van deze protesten bleken een tweetal kleine opstootjes tussen Maoïsten en politie de dag ervoor. Zo hadden Maoïsten (die hun eigen veiligheidsdienst hebben gevormd) de avond te voren een politieagent gearresteerd die zij beschuldigden van onjuist gedrag. Dat vonden zijn collega’s natuurlijk niet helemaal ok, alleen omdat de Maoïsten nou eenmaal niet de wetmatige partij zijn om dat te doen. Zij gingen hun collega ontzetten, die niet geheel vrijwillig door de Maoïsten werd overgedragen.
De Maoïsten lijken zichzelf, net als veel politici, wel heel erg belangrijk te vinden en zagen in bovenstaande aanleiding om de hele stad twee uur plat te gooien en daarmee wederom de nodige economische schade aan te richten. Deze weken vinden er ook voortdurend gesprekken plaats tussen de 7 politieke partijen en de Maoïsten over het vormen van een interim-regering en het houden van verkiezingen. Deze lopen redelijk soepel, maar mn op twee punten zijn er nog verschillen:
– de toekomst van de monarchie
– wapenmanagement. De minister-president en de Amerikanen (jaja, altijd weer die..) eisen dat de Maoïsten al hun wapens inleveren voor ze deel uitmaken van de interim-regering.
Vooralsnog lopen de besprekingen, maar zo nu en dan laten de Maoïsten doorschemeren dat ze niet te beroerd zijn om hun wapens op te pakken als ze niet voldoende hun zin krijgen. Dat is op zich een zorgwekkende situatie, want in de afgelopen maanden hebben ze hun aanwezigheid over de gehele Kathmandu vallei kunnen uitbreiden. Dit was tot april dit jaar één van de weinige plaatsen in Nepal waar men nagenoeg geen last van de Maoïsten had.
De Hindu bevolking deed het zo net na Tihar dus een dagje rustig aan. Nepal zou Nepal niet zijn als er niet tenminste een bevolkingsgroep toch reden ziet voor een feestje. De kleine Moslim gemeenschap nam het stokje over en vierde Eid-al-Fitr, het einde van de Ramandan. En de bevolking uit de Terai vierde meteen na Tihar het 4 daagse Chhath Parba festival, waarbij zij Surya, de zonnegod, aanbidden.
New Tulip School
De volgende dag brachten we een bezoekje aan de New Tulip School in de wijk Koteshwor. Deze school wordt gesteund door de Nederlandse stichting ICFON. In juni waren wij hier op verzoek van ICFON geweest om van alle kinderen foto’s te maken voor het archief van voortgangsrapporten. Het leek ons leuk om deze foto’s niet alleen digitaal aan ICFON te verschaffen, maar ook geprint aan de kinderen zelf. Een oud-collega bij de voormalig werkgever van Arno was hierbij bijzonder behulpzaam en heeft voor alle kinderen een individuele foto en een klassenfoto geprint. Deze foto prints gingen we nu langsbrengen. Dat vonden de kinderen natuurlijk geweldig. Je moet je voorstellen dat de meeste kinderen nog nooit op de foto zijn geweest, laat staan een foto van zichzelf hebben. We werden als eregasten onthaald met een prachtige bloemenkrans en een witte “geluks”sjaal (kata).
Jamacho Peak
Zondagochtend 29 oktober zetten we wederom vroeg de wekker (dit keer zelfs al om 5.30 uur) om de Jamacho piek in het Nagarjun bos ten noord-westen van Kathmandu te beklimmen. Op deze piek van zo’n 2100 meter hoog die we elke dag van onze terras gade slaan, staat een kleine tempel die al maanden lang riep: “Susanne en Arno, kom hier, kom van het mooie uitzicht genieten!”
Om van dat gezeur af te zijn, gingen we deze dag maar eens een kijkje nemen. Een half uurtje fietsen en 1,5 uur klimmen later stonden we bij de tempel en konden we inderdaad genieten van een schitterend Himalaya uitzicht van de Annapurna range in de omgeving van Pokhara in het westen via de pieken van Manaslu, Ganesh Himal, Langtang en Everest naar de Kachenjunga helemaal op de grens van Nepal en Sikkim in het oosten. Tussen deze 2 uitersten zit een afstand van ruim 400 kilometer, die vrijwel geheel werd opgevuld met witte pieken. Echt schitterend. Er waren helemaal geen toeristen, dus we konden in alle rust genieten van dit prachtige uitzicht, de natuur en de rust. Wat is het leven toch mooi!
Ondertussen hebben we ook het leren van Nepalees weer een beetje opgepikt en proberen we onszelf wat meer woorden en zinnen aan te leren. Na een dag of 10 van zelfstudie heeft Arno nu ook het alfabet geleerd. Echter, door de vreemde lettervolgorde (met name de i en r staan regelmatig niet op de plek waarop je hem zou uitspreken) en bijzondere afkortingen van klinkers, de “r” en dubbele medeklinkers blijft het lastig om alle woorden te kunnen lezen.
Verder zijn we een beetje gaan nadenken over wat voor trip we buiten Nepal zouden willen maken. We zijn eigenlijk tot de conclusie gekomen dat Bhutan ons meer aantrekt dan Vietnam. Bhutan is een klein koninkrijkje in de Himalaya waar het toerisme nog min of meer in de kinderschoenen staat en waar men pas sinds 1999 of televisie beschikt. Het schijnt één van de meest unieke bestemmingen te zijn. We wilden hier in 2002 ook al naar toe, maar hebben dat toen mede vanwege de enorme kosten laten schieten. Daar Bhutan ons nog steeds erg trekt en omdat Bhutan door een veel sterker euro een stuk minder duur is geworden, moet het er nu toch maar van komen.
Het voorlopige plan is nu om ergens tussen 15 en 25 november naar Bhutan te vertrekken voor een dag of 10 en dan over land via India, Sikkim (= eigenlijk ook India) en het oosten van Nepal in een dag of 20 terug naar Kathmandu te reizen.
